Apel organizacji społecznych w sprawie energetyki wiatrowej

Apelujemy do większości sejmowej o pilne przyjęcie ustawy umożliwiającej rozwój energetyki wiatrowej w sposób bezpieczny dla ludzi i przyrody. Nowa ustawa powinna zostać przygotowana w dialogu ze społeczeństwem i z zachowaniem najwyższych standardów legislacyjnych.

W swoich przedwyborczych zapowiedziach i w umowie koalicyjnej nowa większość sejmowa zobowiązała się do odblokowania potencjału OZE. Właśnie temu miał służyć projekt, który trafił do Sejmu pod koniec listopada i łączył kwestie energetyki wiatrowej z kwestią mrożenia cen energii.

Oczekujemy, że nowy, koalicyjny rząd przygotuje i zajmie się nowelizacją ustawy wiatrakowej jako jedną z pierwszych, a w projekcie uwzględni wymogi ochrony przyrody oraz interes społeczności lokalnych, umożliwiając odblokowanie rozwoju czystej, taniej i bezpiecznej energii z wiatraków. Dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej to najszybszy i najskuteczniejszy sposób na uniezależnienie się od węgla i gazu ziemnego. W 2022 roku Polska wydała około 200 miliardów złotych na import paliw kopalnych. Źródłem były środki publiczne oraz rachunki płacone przez obywatelki i obywateli.

W ostatnich latach w Polsce spowalniano transformację energetyczną, czego efektem są wyższe ceny energii, niszczenie środowiska, rosnące koszty zdrowotne, wyższe emisje gazów cieplarnianych, ograniczenie możliwości rozwoju rodzimej branży wiatrowej oraz inwestowania przez samorządy, spółdzielnie, firmy i rolników w tanią i czystą energię. Odchodzący rząd, w ostatnich dniach tak żarliwie wypowiadający się o potrzebie ochrony praw obywatelskich i przyrody, ledwie kilka miesięcy temu wprowadził tzw. Lex Knebel – ustawę, która ograniczyła prawa lokalnych społeczności i samorządów do zabierania głosu w sprawie decyzji o potencjalnym znacznym wpływie na ich zdrowie, życie, otoczenie i środowisko. Przypominamy, że jednym z postulatów organizacji pozarządowych jest wycofanie się z tych zapisów.

Odblokowanie rozwoju energetyki wiatrowej jest koniecznością. Tylko w ten sposób będziemy w stanie doprowadzić do dynamicznej i korzystnej społecznie transformacji energetycznej kraju. Proces ten musi zostać przeprowadzony w zgodzie ze standardami ochrony środowiska, takimi jak procedura oddziaływania inwestycji na środowisko oraz z uwzględnieniem praw lokalnych społeczności. Potrzeba rozwoju tanich i bezpiecznych odnawialnych źródeł energii jest niezaprzeczalna i pilna. Nowy rząd powinien poprawioną ustawę gwarantującą te wszystkie aspekty przygotować w ramach przejrzystego procesu legislacyjnego, zgodnie z przedwyborczymi zapowiedziami, już w pierwszych 100 dniach swojego funkcjonowania. Dalsze opóźnianie tego procesu grozi utrwaleniem wysokich cen energii w naszym kraju, uzależnieniem nas od importu paliw kopalnych i dalszą dewastacją przyrody. 

Zgodnie z badaniami opinii publicznej, przyspieszenie rozwoju lądowej energetyki wiatrowej popiera zdecydowana większość Polek i Polaków, niezależnie od preferencji politycznych. Ogromna większość Polaków (83 proc.) popiera rozwój lądowej energetyki wiatrowej, a tylko nieliczni (10 proc.) zajmują w tej kwestii stanowisko przeciwne. W porównaniu do wyników sprzed blisko dwóch lat nastawienie opinii publicznej w tej sprawie w zasadzie się nie zmieniło – wskazuje badanie CBOS z 2023 r. Zdaniem Polek i Polaków inwestowanie w produkcję zielonej energii (słonecznej i wiatrowej) to także najważniejszy sposób rozwiązania kryzysu energetycznego.

Przygotowując projekt zmian w prawie dotyczącym energetyki wiatrowej, nowa koalicja nie zadbała o odpowiednie skonsultowanie przepisów z zainteresowanymi organizacjami i podmiotami. Wywołało to uzasadniony niepokój społeczeństwa obywatelskiego. Liczymy na to, że uświadomi to większościowej koalicji sejmowej, że kwestie środowiskowe i energetyczne nie mogą być traktowane pobieżnie i bez wymaganych prawem konsultacji. Uważamy, że przydatne byłoby też przeprowadzenie szerokiej i przemyślanej kampanii społecznej na temat energetyki wiatrowej i jej korzyści.

Wzmożenie polityczne i medialne wywołane niedopracowanym projektem pokazuje tylko, jak ważne jest rzetelne traktowanie tych fundamentalnych dla Polek i Polaków kwestii. W procesie transformacji energetycznej głos społeczeństwa obywatelskiego musi być uwzględniony, a sama zmiana – przemyślana, skuteczna i trwała.

Nowa większość jasno w swoich zapowiedziach i w umowie koalicyjnej deklarowała przywrócenie dialogu ze stroną społeczną. Strona społeczna, reprezentowana przez organizacje pozarządowe, samorządy, organizacje branżowe czy związki zawodowe, powinna być centralną częścią przygotowywania tej i innych ustaw. Apelujemy o uwzględnianie naszego głosu w tej sprawie, gdyż wszyscy mamy ten sam cel, który od lat wspieramy i jesteśmy gotowi wspierać dalej. Jest nim sprawiedliwa, odpowiedzialna i szybka transformacja.

Lista sygnatariuszy apelu:

1. Greenpeace Polska
2. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
3. Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne “Wspólna Ziemia”
4. Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja
5. Stowarzyszenie Społeczno-Przyrodnicze MOST
6. Kwitnąca Otulina
7. JakiBędzieLas
8. Ekowyborca
9. Wspólny Las
10. Stowarzyszenie Nasz Bóbr
11. Instytut Spraw Publicznych
12. Ratujmy kleszczowskie wąwozy
13. Społeczni Opiekunowie Drzew Toruń
14. Fundacja Polska górom!
15. Fundacja Rozwój TAK – Odkrywki NIE
16. Fundacja Frank Bold
17. Społeczny Instytut Ekologiczny
18. Stowarzyszenie Jurajski Ruch Społeczny
19. Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki
20. Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii
21. Podkarpackie Towarzystwo Przyrodników Wolne Rzeki
22. Stowarzyszenie BoMiasto
23. Fundacja Otwarty Plan
24. Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
25. Śląski Ruch Klimatyczny
26. Rodzice dla Klimatu
27. Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
28. Fundacja Europejskie Centrum Czystego Powietrza
29. Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
30. Górnośląskie Koło Ornitologiczne
31. Zielone Mazowsze
32. Fundacja Przestrzeń do życia
33. Fundacja Wschód
34. Towarzystwo dla Natury i Człowieka
35. Fundacja Global Action Plan Polska
36. Mała i Rozlewisko / Daniel Petryczkiewicz
37. Fundacja Instytut Zielonej Przyszłości
38. Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
39. Fundacja Przyjaciół Młodzieżowego Strajku Klimatycznego
40. Akcja Demokracja
41. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
42. Fundacja Aeris Futuro
43. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej
44. Las Tenczynek
45. Fundacja Szkatułka
46. Zielony Pierścień Warszawy
47. Fundacja Instrat
48. Podróże z Pazurem
49. Fundacja The Climate Lab
50. Fundacja Alarm dla Klimatu
51. Fundacja Kultura Kresu
52. Inicjatywa Dzikie Karpaty