Rok 2018 przyniósł znaczące zmiany w funkcjonowaniu dużych przedsiębiorstw, nakładając na nie obowiązki raportowania kwestii dotyczących klimatu. Bieżący rok przyniesie nowe propozycje Komisji Europejskiej w zakresie zmian dyrektywy w sprawie ujawniania informacji niefinansowych, które zwiększą znaczenie, spójność i porównywalność informacji niefinansowych przedsiębiorstw. Czego konkretnie możemy się spodziewać? Wspólnie z ekspertami rynku finansowego analizujemy scenariusze.
Coraz więcej polskich przedsiębiorstw poważnie podchodzi do realizacji zasad społecznej odpowiedzialności biznesu. Szczególnie istotne staje się informowanie opinii publicznej, pracowników czy instytucji finansowych o działaniach w obszarach niefinansowych, takich jak kwestie środowiskowe, społeczne, pracownicze, dotyczące praw człowieka czy ładu korporacyjnego. Wynika to w znacznym stopniu ze zmian zachodzących na poziomie Unii Europejskiej, która jednym ze swoich priorytetów uczyniła zrównoważony rozwój, planując wielomiliardowe inwestycje na transformację ekologiczną w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
Dlaczego potrzebujemy zmiany regulacji dot. raportowania niefinansowego?
W ubiegłym roku Komisja Europejska przeprowadziła konsultacje publiczne dotyczące rewizji dyrektywy w sprawie ujawniania informacji niefinansowych. Ma ona przyczynić się do podniesienia jakości i porównywalności ujawnianych danych oraz wspierać tzw. odpowiedzialne inwestowanie i w efekcie spowodować większe „zazielenienie” gospodarki. Nowe regulacje będą również miały kluczowe znaczenie dla uczestników rynku finansowego (banków, domów maklerskich, firm ubezpieczeniowych), których obowiązkiem już wkrótce ma być ujawnianie informacji na temat polityki inwestycyjnej i to w jakim stopniu uwzględniają one w swoich decyzjach inwestycyjnych dane ESG (Environmental, Social i Corporate Governance).
– Mam nadzieję, że zaktualizowane wytyczne UE staną się drogowskazem, porządkującym i łączącym dotychczasowe regulacje dotyczące ujawnień ESG. Ułatwiłoby to podmiotom zobowiązanym do raportowania i ujawniana aspektów pozafinansowych osiągniecie większej efektywności w procesie oraz sposobie prezentacji danych. Przyniosłoby też korzyści dla szerokiego grona interesariuszy zewnętrznych, w tym – w sposób szczególny – dla inwestorów i sektora finansowego, który zobligowany będzie do gromadzenia, analizowania i oceniania aspektów ESG w działalności klientów. Druga funkcja, na którą mocno liczę, to standaryzacja zakresu wymaganych danych oraz rekomendowanego sposobu prezentowania poszczególnych wskaźników, co wsparłoby transparentność, porównywalność danych i progresu w zakresie ESG – komentuje Maria Krawczyńska, Dyrektor Biura CSR i Zrównoważonego Rozwoju BNP Paribas Bank Polska.
Podobnie na temat potrzeby tworzenia dobrych, jednolitych standardów wypowiada się Liliana Anam z CSRinfo: Zmierzamy w kierunku jeszcze większej standaryzacji raportowania niefinansowego, tak by odpowiadało na potrzeby zarówno użytkowników raportów jak i raportujących. Dane z raportów niefinansowych są podstawą decyzji biznesowych, dlatego ich użytkownicy muszę mieć dostęp do wiarygodnych i porównywalnych danych. Z drugiej strony raportujący potrzebują jasnych i jednolitych wytycznych, które jednocześnie pozwolą ująć specyfikę ich biznesu.
Robert Sroka, dyrektor ESG w Abris Capital podkreśla natomiast, że największymi wyzwaniami są jakość i porównywalność danych dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz brak zrozumienia ich roli przez kierownictwo spółek, a w przypadku zarządu niewystarczające uwzględnienie danych dotyczących zrównoważonego rozwoju w strategii korporacyjnej.
Na problem braku jednolitych standardów zwraca uwagę Marzena Strzelczak, prezeska i dyrektorka generalna Forum Odpowiedzialnego Biznesu:
– Należy oczekiwać, że procesy ujednolicania standardów raportowania danych niefinansowych wpłyną pozytywnie na jakość ujawnień i tym samym przejrzystość firm. Inwestorzy, konsumenci i administracja zyskają możliwość dostępu do cennych i przygotowanych w wiarygodny sposób informacji z zakresu zrównoważonego rozwoju. Obecnie, jak pokazują różne analizy, np. SEG, nawet największe spółki notowane na giełdzie, objęte obowiązkiem rozszerzonego raportowania, nie korzystają z liczących się standardów. W efekcie jakość raportowanych danych jest bardzo niska. Tym samym raporty nie spełniają swoich funkcji – ani porównawczej ani jako źródła wiedzy dla interesariuszy organizacji, w tym inwestorów. Kluczowymi kwestiami, podnoszonymi także przez EFRAG, są z jednej strony konieczność położenia nacisku na integrowanie danych finansowych i niefinansowych, a z drugiej – zaproponowanie przejrzystej i zrozumiałej metodologii, pozwalającej firmom na sprawne i oparte na zestandaryzowanych ramach raportowanie.
Pogłębiający się kryzys klimatyczny i nacisk ze strony interesariuszy wpłynęły na tempo prac KE sprawiając, że propozycje nowelizacji dyrektywy mają pojawić się już w kwietniu lub maju bieżącego roku.
Nad czym szczególnie muszą popracować polskie przedsiębiorstwa?
Analizując raporty, które ukazały się w Polsce na przestrzeni dwóch ostatnich lat, nie sposób nie zauważyć braku rzetelności i pożądanej jakości w ich sporządzaniu, jak również trudności porównywania danych prezentowanych przez różne podmioty, mimo że działają w tożsamej branży. Brak tutaj jasno określonych standardów, którymi mógłby posługiwać się biznes.
Jak pokazuje, przygotowana przez Frank Bold w ramach Alliance for Corporate Transparency, analiza raportów ponad 300 spółek tylko niewielka część przedsiębiorstw – około 30% – dostarcza wystarczająco szczegółowych informacji na temat swojej polityki i ryzyk klimatycznych, które pozwalają zrozumieć ich rozwój, pozycję, wyniki i wpływ na środowisko. Tylko 16% przedsiębiorstw odwołuje się przy ustalaniu swoich celów klimatycznych do danych opartych na dowodach naukowych, a zaledwie 6,6% wykorzystuje scenariusz „znacznie poniżej 2°C” w swojej analizie ryzyka.
– Zgodnie z dyrektywą, informacje niefinansowe powinny być przedstawione w stopniu niezbędnym do zrozumienia rozwoju, wyników i sytuacji jednostki oraz wpływu jej działalności na kwestie związane z prawami człowieka, środowiskiem czy antykorupcją. Po przeprowadzeniu badań raportów spółek europejskich oraz polskich stwierdzić należy, że obecnie ujawniane informacje nie spełniają powyższych kryteriów. Dane rzadko charakteryzują się wysoką jakością, odpowiedniością, użytecznością, spójnością i większą porównywalnością – co było przecież założeniem unijnego ustawodawcy. Inaczej nie można uznać takich informacji za przydatne ani dla potencjalnych inwestorów, ani nawet dla przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. W szczególności w oświadczeniach spółek energetycznych bądź z branży finansowej, wspierających przedsięwzięcia powiązane ze spalaniem węgla, nie uwzględniano zmiany klimatu jako istotnego czynnika mogącego oddziaływać chociażby na model biznesowy czy planowanie strategiczne przyszłej działalności podmiotu. Banki i ubezpieczyciele nie uwzględniali swojego pośredniego przyczyniania się do powstawania tych zmian poprzez finansowanie przedsięwzięć związanych z energetyką konwencjonalną oraz wydobywaniem paliw kopalnych. Tymczasem działalność ta staje się coraz bardziej kosztowna, będąc obciążoną znacznym ryzykiem ekonomicznym i wizerunkowym ze względu na prowadzoną przez Unię Europejską politykę klimatyczną, w tym rosnące ceny uprawnień do emisji CO2 oraz świadomość interesariuszy – komentuje Katarzyna Kluczka, prawniczka Frank Bold, która koordynuje działania polskiego zespołu Alliance for Corporate Transparency.
Do podobnych wniosków w swoich badaniach dochodzi Climate Disclosure Standards Board (CDSB), wskazując na naglącą potrzebę rewizji dotychczasowych przepisów. 68% spółek ocenionych przez CDSB odwołuje się do zaleceń Grupy Zadaniowej ds. Ujawniania Informacji Finansowych Związanych z Klimatem (Task Force on Climate-related Financial Disclosures), jednak tylko 18% dostarcza szczegółowych informacji na temat ich odporności na różne scenariusze klimatyczne, a jeszcze mniej, bo zaledwie 4%, ujawnia ryzyka klimatyczne w krótko-, średnio- i długoterminowych horyzontach czasowych.
Niemiecka Agencja Środowiska również zauważa, że chociaż 83% spółek uwzględnia w swoich raportach kwestie klimatyczne, tylko mniej niż połowa ujawnia swój cel klimatyczny (45%). Odsetek ten spada, gdy przyjrzymy się bardziej szczegółowym kryteriom, takim jak dostosowanie polityki firmy
do długoterminowych celów klimatycznych (17%) lub raportowanie ryzyka (19%).
10 oczekiwanych kluczowych punktów propozycji reformy
Jak wskazano, przepisy dot. raportowania niefinansowego muszą ulec zmianie, by móc być bardziej skutecznymi. Kluczowe zmiany, których oczekuje się w propozycji Komisji Europejskiej, dotyczą kwestii zakresu i obowiązkowych standardów raportowania. Poniżej prezentujemy 10 kluczowych zagadnień, których uwzględnienia oczekują interesariusze. Dwa z nich dotyczą zakresu regulacji, cztery kwestii związanych z obowiązkowym standardem raportowania, a pozostałe dotyczą innych istotnych tematów.
Rozszerzenie zakresu zastosowania regulacji NFR
1.Wszystkie duże przedsiębiorstwa objęte regulacją NFR
Idąc za przykładem Danii, Grecji, Hiszpanii i Szwecji, zakresem nowej regulacji NFR powinny zostać objęte wszystkie duże przedsiębiorstwa. Zmiana ta zwiększy liczbę przedsiębiorstw zobowiązanych do składania sprawozdań
do ponad 41 tys. (zatrudniających 250 osób i więcej, co stanowić będzie 0,2 % wszystkich przedsiębiorstw działających na terenie UE).
2. Uwzględnienie wpływu na środowisko i społeczeństwo przez mały i średni biznes
Nowym zakresem obowiązków mogą zostać objęte także małe i średnie przedsiębiorstwa o dużym wpływie na środowisko i społeczeństwo – przykładem są producenci energii lub importerzy towarów wysokiego ryzyka (przy czym wymogi w zakresie sprawozdawczości powinny być proporcjonalne do ich wielkości i wpływu).
Obowiązkowy standard raportowania informacji niefinansowych
3. Nie tylko ilość, ale także jakość informacji
Stosowanie kryteriów jakościowych w przypadku ujawniania informacji wybiegających w przyszłość w zakresie identyfikacji ryzyk i formułowania celów.
4. Niezbędna instrukcja obsługi
Opracowanie i publikacja informacji niezbędnych do zrozumienia planów przedsiębiorstw w zakresie transformacji klimatycznej, w tym harmonogramu, celów pośrednich i horyzontów czasowych, a także dostosowania ich do celów publicznych i celów opartych na wiedzy naukowej.
5. Ujawnianie informacji na temat procesu należytej staranności w łańcuchu dostaw w zakresie ochrony środowiska i poszanowania praw człowieka.
Zgodnie z motywem 6 NFRD, już teraz – w stosownych przypadkach i na zasadzie proporcjonalności – oświadczenie nt. informacji niefinansowych powinno zawierać informacje na temat procesów należytej staranności wdrażanych przez jednostkę w odniesieniu do jej łańcuchów dostaw
i podwykonawców, w celu identyfikacji obecnego lub potencjalnego negatywnego wpływu, zapobieżenia mu lub złagodzenia go.
Jednak jak wynika z ustaleń Alliance for Corporate Transparency i Corporate Human Rights Benchmark of the World Benchmarking Alliance, zaledwie 1 na 5 przedsiębiorstw to robi. Wymogi dotyczące należytej staranności mogą być rozszerzone o dodatkowe kwestie dla sektorów wysokiego ryzyka w zakresie przejrzystości łańcucha dostaw i warunków w nim panujących.
6. Kluczowe wskaźniki efektywności
Wprowadzenie obowiązkowych kluczowych wskaźników efektywności (KPI)
w obszarze dotyczącym zmian klimatu (takich jak emisje gazów cieplarnianych
z zakresu 1, 2 i 3), wykorzystanie zasobów naturalnych i wpływ na bioróżnorodność oraz zanieczyszczenie środowiska, a także statystyki dotyczące siły roboczej (charakter, wynagrodzenia, prawa zbiorowe).
Oczekuje się, że lista KPI będzie uwzględniać specyfikę poszczególnych sektorów.
Pozostałe kwestie
7. Włączanie raportowania w kwestiach zrównoważonego rozwoju do raportów rocznych przedsiębiorstw oraz wszystkich innych dokumentów strategicznych.
8. Zarządzanie i włączanie tematu zrównoważonego rozwoju do strategii korporacyjnej.
9. Zasada podwójnej istotności
Wyjaśnienie zasady podwójnej istotności, która odnosi się zarówno do skutków finansowych wynikających z tematów dot. zrównoważonego rozwoju,
jak i do wpływu korporacji na ludzi i planetę.
Zgodnie w Wytycznymi KE, „oceniając istotność informacji związanych z klimatem, przedsiębiorstwa powinny rozważyć dłuższy horyzont czasowy, niż ten, który jest zwykle brany pod uwagę w przypadku informacji finansowych. Przedsiębiorstwom zaleca się, aby nie dochodziły przedwcześnie do wniosku, że klimat nie jest istotną kwestią tylko dlatego, że niektóre rodzaje ryzyka związanego z klimatem postrzega się jako długoterminowe. Oceniając istotność informacji związanych z klimatem przedsiębiorstwa powinny brać pod uwagę cały łańcuch wartości, zarówno na wyższym jak i na niższym szczeblu łańcucha dostaw”.
10. Określenie szczegółów w zakresie obowiązkowego niezależnego audytu raportowanych danych.
Standardy w tych obszarach będą niezbędne do wsparcia inicjatywy legislacyjnej Komisji Europejskiej w sprawie zrównoważonego ładu korporacyjnego, która jest rozwijana równolegle z reformą NFRD i która zapewni ramy prawne dla korporacyjnej należytej staranności w zakresie praw człowieka i środowiska (czyli obowiązku identyfikacji, zapobiegania i łagodzenia ryzyka poważnych skutków dla środowiska i praw człowieka
w łańcuchu wartości przedsiębiorstwa) oraz włączenia zrównoważonego rozwoju do praktyk ładu korporacyjnego. Projekt regulacji w zakresie należytej staranności powinien zostać opublikowany – zgodnie z zapowiedziami Komisji – w czerwcu 2021 r.
Więcej informacji na temat priorytetów reformy NFR można znaleźć we wspólnym stanowisku wiodących organizacji pozarządowych skupionych w Alliance for Corporate Transparency.
BlackRock, największa na świecie firma zarządzająca aktywami, opublikowała niedawno wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 425 inwestorów z 27 krajów, zarządzających aktywami o wartości prawie 25 bilionów dolarów, z których wynika, że inwestorzy planują podwoić swoje alokacje w produkty zrównoważone w ciągu najbliższych pięciu lat, a 20% stwierdziło, że pandemia faktycznie przyspieszy ich alokacje w zrównoważone inwestycje. To ważna informacja także dla zarządów firm, których kluczową rolę w tworzeniu zrównoważonej strategii widzi Przemysław Lutkiewicz, wiceprezes zarządu LPP:
– Rolą zarządu jest dzielenie uwagi pomiędzy rzeczy bieżące i strategiczne. Zwłaszcza te ostatnie są wymogiem funkcjonowania firmy na długie lata. Prowadzenie działalności w zgodzie z kierunkami zmian na świecie, czy to
w zakresie dbałości o środowisko, o etykę postępowania, o ludzi, czy o kontakt
z interesariuszami jest dziś kluczowe. Budowanie strategii firmy przy uwzględnieniu kryteriów ESG nie oznacza tylko dbałości firmy o planetę. To ważne narzędzie pozwalające firmie przejść od gospodarki tradycyjnej do tej nowoczesnej.
————————————————————–
Artykuł przygotowany przez Frank Bold jest pierwszym z cyklu tekstów na temat raportowania przez spółki kwestii dot. zrównoważonego rozwoju. Poglądy zawarte w tym artykule nie muszą reprezentować opinii innych członków Alliance for Corporate Transparency.
