Fundacja Frank Bold wniosła w 2015 roku do Komitetu do spraw przestrzegania Konwencji z Aarhus skargę dotyczącą naruszeń przez Polskę kilku przepisów Konwencji z Aarhus. Naruszenia te ujawniły się podczas wprowadzania zmian do planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego, w tym zmian obejmujących uwzględnienie inwestycji celu publicznego – kopalni węgla brunatnego w Gubinie.
W dniu 22 czerwca 2016 roku w Genewie odbyło się posiedzenie Komitetu dotyczące wniesionej przez Fundację skargi przeciwko Polsce.
Jaki był jego przebieg?
Zarzuty
Skarga fundacji opierała się na dwóch podstawowych zarzutach:
1. Zarzut naruszenia art. 7 w szczególności w zw. z art. 6 ust. 8 Konwencji poprzez brak ich właściwej implementacji. Skutkiem tego naruszenia, w ocenie Fundacji Fran Bold, jest brak w przepisach prawa wyraźnego obowiązku do wyjaśnienia przez organ, dlaczego określone komentarze złożone w drodze konsultacji społecznych w procedurze uchwalania wojewódzkiego planu zagospodarowania przestrzennego, zostały uwzględnione oraz dlaczego określone komentarze nie zostały uwzględnione. Przedstawione naruszenie Konwencji znajduje odzwierciedlenie w licznych postępowania z udziałem społeczeństwa, w tym m.in. we wspomnianym postępowaniu dot. lubuskiego wojewódzkiego planu zagospodarowania przestrzennego.
2. Zarzut naruszenia art. 9. ust. 3 Konwencji, poprzez wprowadzenie kryteriów (naruszenie interesu prawnego) wyłączających możliwość wniesienia skargi przez organizacje pozarządowe na wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego.
Arbitralne konsultacje społeczne
Posiedzenie rozpoczęło się od przedstawienia sprawy przez członka komitetu – sprawozdawcę. Następnie obie strony zaprezentowały swoje stanowiska i nastąpiła długa dyskusja na temat zgłoszonych zarzutów. Fundacja Frak Bold podnosiła, iż przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym regulujące kwestię uwzględniania przez organ wyników konsultacji społecznych nie są jednoznaczne, pozostawiają pole do interpretacji niezgodnej z treścią Konwencji, co miało miejsce m.in. w sprawie lubuskiego wojewódzkiego planu zagospodarowania przestrzennego. Organ wówczas nie przedstawił wyjaśnienia dlaczego spora część komentarzy nie została uwzględniona.
Naruszenie interesu prawnego
Dyskusja dotyczyła również drugiego zarzutu, tj. naruszenia interesu prawnego niezbędnego do wykazania w skardze na wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego. Strona rządowa podnosiła iż, z uwagi na znikomą ilość wyroków w tym zakresie, nie jest jasny sposób rozumienia naruszenia interesu prawnego, o którym mowa w ustawie o samorządzie województwa, a w szczególności czy można uznać, że organizacja społeczna działająca w celu publicznym posiada interes prawny, który mógłby zostać naruszony. Jednakże w ocenie Strony rządowej interesu prawnego, o którym mowa w tejże ustawie nie można rozumieć w identyczny sposób jak interesu prawnego, o którym mowa w ustawie o samorządzie gminnym.
Stanowisko Fundacji Frak Bold
W naszej ocenie z argumentacją tą nienie można się zgodzić. Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo wydane na gruncie ustawy o samorządzie województwa, ale również wyroki które zapadły na gruncie ustawy o samorządzie gminnym, uznać należy, że interes prawny niezbędny do zaskarżenia uchwały organów samorządowych, zarówno gminnych, jak i wojewódzkich, nie może wiązać się z interesem publicznym. Interes ten musi być konkretny, indywidualny, aktualny i obiektywny. Wyroki sądów administracyjnych wprost przewidują, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie dają podstaw do wniesienia skargi w interesie publicznym. W ocenie Fundacji pogląd ten należy odnieść również do skargi na uchwałę organów samorządu województwa.
Dalszy przebieg postępowania
Powyższe zagadnienie zrodziło po stronie członków Komitetu szereg pytań, jak i kwestii niezbędnych do przedyskutowania, co z uwagi na ograniczony czas trwania posiedzenie nie było możliwe. Dlatego też Komitet przedstawi pisemnie listę pytań, dając możliwość zarówno Skarżącemu, jak i Stronie rządowej ustosunkowania się do nich na piśmie.
Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy nastąpi dopiero po zapoznaniu się przez Członków Komitetu z pisemnymi stanowiskami.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat postępowania przed Komitetem do spraw przestrzegania Konwencji z Aarhus zajrzyj do naszego przewodnika.
