Fundacja Frank Bold w listopadzie 2014 roku złożyła do Komitetu Konwencji z Aarhus powiadomienie o łamaniu przez Polskę postanowień Konwencji, której nasz kraj jest sygnatariuszem. W powiadomieniu zarzuciliśmy ograniczanie osobom prywatnym
i organizacjom ekologicznym dostępu do procedury podejmowania decyzji przy przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz dostępu do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.
Przedstawiona została także procedura uchwalania planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego (WPZP) która zakładała inwestycję kopalni odkrywkowej na terenie gmin Gubin i Brody. Ze szczegółami wskazaliśmy brak prawidłowego udziału społeczeństwa w opiniowaniu projektu dokumentu. Jednym z zarzutów było niewywiązanie się z obowiązku ustosunkowania się do przedstawionych uwag i wniosków. Organ nie wskazał w jaki sposób i w jakim zakresie uwagi i wnioski społeczne zostały uwzględnione w formułowaniu WPZP, co świadczy o braku przejrzystości i nieprawidłowościach w procesie konsultacji społecznych.
Konsultacje społeczne przeprowadzone w ten sposób oraz pominięcie wniosków i opinii obywateli, są sprzeczne z art.7 Konwencji z Aarhus (LINK PDF), który stanowi, iż Każda ze Stron podejmie odpowiednie, praktyczne lub inne postanowienia, aby społeczeństwo uczestniczyło w przygotowaniu planów i programów mających znaczenie dla środowiska, w ramach przejrzystych i bezstronnych mechanizmów, otrzymując uprzednio niezbędne informacje. Co więcej, art. 6 pkt. 8 Konwencji określa, że Każda ze Stron zapewni, że w decyzjach będą należycie uwzględnione rezultaty uzyskane w wyniku udziału społeczeństwa.
Oprócz ograniczania osobom prywatnym i organizacjom ekologicznym dostępu do procedury podejmowania decyzji przy przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko, Fundacja Frank Bold zarzuciła Rządowi Polskiemu naruszenie postanowień wynikających z art. 9 pkt. 3 Konwencji z Aarhus dotyczących dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Na podstawie orzecznictwa krajowego jak również postępowania sądowego z wniosku mieszkańca, który wniósł skargę na uchwałę dotyczącą przyjęcia nowego WPZP wynika, iż zarówno osoby prywatne jak i organizacje ekologiczne, nie są wstanie wykazać naruszenia interesu prawnego, co jest konieczne aby skutecznie zaskarżyć akty planistyczne, kształtujące sposób zagospodarowania gruntów i korzystania z nieruchomości objętych planami. Konsekwencją tak skonstruowanych przepisów polskiego prawa jest pozbawienie mieszkańców i innych zainteresowanych podmiotów możliwości kwestionowania aktów planistycznych niebędących aktami prawa miejscowego (tj. wszystkich, oprócz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego).
Po prostu nie można byłoby ich podważyć!
Należy nadmienić, iż wyczerpane zostały środki krajowe co do wyżej wymienionych naruszeń i sądy polskie nie dopatrzyły się w przedmiotowych sprawach łamania zapisów prawa polskiego czy postanowień umów międzynarodowych.
Podczas ostatniego posiedzenia Komitet przeanalizował nasze powiadomienie oraz wymienianą z Ministerstwem Środowiska korespondencję w sprawie łamania przez Polskę postanowień Konwencji. Komitet uznał nasze powiadomienie za zasadne i skierował sprawę do dalszego rozpatrzenia. Komitetu z Aarhus, nie przekonały argumenty wystosowane przez Ministerstwo Środowiska, zapewniające, że wszystkie postanowienia Konwencji są w Polsce przestrzegane.
Z perspektywy społeczeństwa i organizacji ekologicznych jest to istotna informacja, gdyż pokazuje, że Komitet podziela nasze wątpliwości co do respektowania postanowień Konwencji przez Polskę, w szczególności co do udziału społecznego w procedurze podejmowania decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.
Komitet z Aarhus nie wydał jeszcze ostatecznej decyzji w sprawie naruszenie przez Polskę postanowień Konwencji i w najbliższych miesiącach zorganizowane zostaną przesłuchania Stron, podczas, których podnoszone zarzuty zostaną szczegółowo przeanalizowane przez członków Komitetu. Frank Bold będzie aktywnie uczestniczył w spotkaniach w Genewie i reprezentował stronę społeczną w postępowaniu.
Powiadomienie oraz całą korespondencję z Komitetem i Ministerstwem Środowiska można znaleźć na stronie Komitetu z Aarhus z pod linkiem http://www.unece.org/env/pp/pubcom.html
Sprawa: ACCC/C/2014/119 Poland.
Katarzyna Lichwa
