Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska została podpisana 25 czerwca 1998 r. w duńskim mieście Aarhus, podczas IV europejskiej konferencji ministrów ochrony środowiska. Treść Konwencji liczy 22 artykuły oraz 2 załączniki. Konwencja gwarantuje szereg uprawnień społeczeństwu (zarówno jednostkom, jak i organizacjom społecznym), w szczególności:
- Prawo dostępu do informacji posiadanej przez organy władzy publicznej, dotyczącej stanu środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa ekologicznego. Prawo dostępu do informacji przysługiwać powinno każdemu, niezależnie od posiadanego przez daną osobę interesu faktycznego lub prawnego. Informacji należy udzielić w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku, przy czym wniosek nie musi być uzasadniony, w szczególności wnioskodawca nie musi wykazywać interesu prawnego. Ponadto organy władzy mają obowiązek aktywnie rozpowszechniać posiadane informacje dotyczące środowiska.
- Prawo uczestniczenia w procedurach wydawania decyzji, aktów normatywnych i innych form działania organów władzy publicznej, w sprawach dotyczących środowiska. Właściwe organy administracyjne mają obowiązek zapewnić zainteresowanym członkom społeczeństwa możliwość zgłaszania uwag i wniosków do propozycji, projektów, planów i programów potencjalnie oddziałujących na środowisko. Złożone w ten sposób uwagi i wnioski powinny być uwzględnianie w procesie decyzyjnym a odmowa ich uwzględnienia powinna być zawsze uzasadniona.
- Prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Strony umowy mają obowiązek zapewnić zainteresowanym członkom społeczeństwa możliwość kwestionowania legalności każdej decyzji, działania lub zaniechania dotyczącej środowiska, zarówno pod kątem formalnym jak i merytorycznym. Co prawda Konwencja pozostawia państwom – sygnatariuszom możliwość kształtowania przepisów prawnych określających co stanowi wystarczający interes lub naruszenie uprawnień, to w treści art. 9 ust. 2 wyraźnie zaznaczono, że organizacje społeczne działające zgodnie z prawem krajowym na rzecz środowiska mają wystarczający interes do realizacji tego uprawnienia.
Na podstawie art. 15 Konwencji jej strony powołały Komitet, którego celem jest badanie zgodności przepisów i praktyki krajowej z Konwencją oraz rozpatrywanie powiadomień kierowanych przez członków społeczeństwo. Komitet wydaje opinie w sprawie zgodności z Konwencją, niestety nie jest on organem sądowym, nie ma mocy sprawczej a jego rolą jest doradzanie stronom w sprawach dotyczących przestrzegania Konwencji i wydawanie w tym zakresie zaleceń. Niemniej jednak orzeczenia Komitetu mają dużą wartość, ponieważ można się nimi podpierać w postępowaniach przed sądami krajowymi oraz na szczeblu europejskim.
Więcej informacji na temat konwencji z Aarhus (w j. angielskim) można znaleźć na stronie Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ: http://www.unece.org/env/pp/introduction.html
Treść konwencji w języku polskim jest dostępna pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:22005A0517(01)&qid=1438347198759&from=PL
