W maju 2015 r. Fundacja Frank Bold ponownie zajęła się zagadnieniem finansowania partii politycznych, tym razem publikując raport The Funding and Oversight of Political Parties and Election Campaigns in East Central Europe, mający na celu porównanie sytuacji finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych w Polsce, Czechach i na Słowacji. Na tle najbliższych sąsiadów sytuacja w Polsce wypada – mimo pewnych niedoskonałości – bardzo dobrze. Czechy od lat nie reformowały swojego systemu finansowania partii politycznych, mimo jego mocnej krytyki w raporcie Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) sporządzonym po III rundzie ewaluacyjnej. Słowacja natomiast w ostatnich miesiącach wdraża nowe regulacje dotyczące finansowania partii politycznych, ale już dzisiaj wiadomo, że organ który będzie sprawował nad nimi nadzór najprawdopodobniej będzie kontrolowany przez partię rządzącą.
Musimy pamiętać, że mówiąc o finansowaniu partii politycznych mówimy o naprawdę wielkich pieniądzach, które w dużej mierze pochodzą z budżetu państwa. Analiza danych pokazuje, że partie polityczne w latach 2003 – 2013 osiągnęły łączne przychody w wysokości 547 mln euro w Czechach, 560 mln euro w Polsce oraz 123 mln euro na Słowacji. W porównaniu do Polski i Słowacji dochody czeskich partii politycznych stopniową rosną, co wskazuje, że całkowita wielkość środków wykorzystywanych do prowadzenia kampanii i działania partii w Republice Czeskiej w przyszłości będzie się nadal zwiększać.
Analiza pokazuje dodatkowo, że prawne ramy kontroli finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych w Czechach są znacznie mniejsze niż w Polsce i na Słowacji. W Czechach wciąż nie istnieje niezależny organ nadzorczy, kontrolujący wydatki partii politycznych, jak i niezależnych kandydatów w wyborach. Co więcej przepisy są bardzo ogólne, a sankcje za ich naruszenie nieefektywne.
W raporcie przedstawiono listę 18 rekomendacji dla Republiki Czeskiej, które powinny zostać przyjęte przez władze w celu zapewnienia choćby podstawowej przejrzystości w finansowaniu partii politycznych i kampanii wyborczych. Poza ustanowieniem nowego niezależnego organu nadzoru, zaleca się przede wszystkim nowy system kontroli partii politycznych, niezależnego raportowania finansów kampanii wyborczych oraz wprowadzenie przejrzystych mechanizmów dotyczących kont należących do partii politycznych oraz efektywnego systemu sankcji za naruszenie prawa.
Temat ten jest również bardzo istotny z perspektywy Unii Europejskiej, która planuje w najbliższych wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. wprowadzenie nowych przepisów dotyczących finansowania kampanii wyborczej oraz ustanowienie niezależnego organu nadzorującego na szczeblu unijnym.
Miejmy nadzieję, że raport zostanie przeanalizowany przez władze czeskie i słowackie, które będą mogły skorzystać z długoletnich doświadczeń i bogatego dorobku polskiej Państwowej Komisji Wyborczej.
Publikacja współfinansowana przez Program Unii Europejskiej: Prevention of and Fight against Crime. Dokument wyraża opinie jedynie jego autora, Komisja nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jakiegokolwiek wykorzystania zawartych w nim informacji.
