Działania na rzecz ochrony polskich rzek, lasów, zdrowia Polek i Polaków, sprawiedliwej transformacji, a także dzielenie się naszą wiedzą prawną – na tym upłynął nam 2024 rok. Zapraszamy na podsumowanie!
Jako organizacja ekspercka wykorzystujemy narzędzia prawne, by stawać w obronie obywateli i środowiska. Nie tylko pilnujemy przestrzegania prawa, ale poświęcamy także dużo uwagi kwestii jego stanowienia. Jakie działania prowadził Frank Bold w 2024 roku?
Na ratunek Odrze i innym rzekom
W marcu wraz z Greenpeace zawnioskowaliśmy do ministra infrastruktury o przegląd pozwoleń wodnoprawnych kopalń, które praktycznie bez ograniczeń zrzucają słone ścieki do rzek. Ministerstwo – podobnie jak wcześniej Wody Polskie – odmówiło podjęcia działań. Nie poddaliśmy się i przez cały rok zabiegaliśmy o rozwiązanie problemu solanki z kopalń, m.in. przy okazji dyskusji nad nowelizacją tzw. specustawy odrzańskiej.
W październiku wsparliśmy prawnie dziesięć osób, które złożyły skargi do Komisji Europejskiej na naruszenie unijnego prawa w zakresie ochrony polskich rzek. Chodzi o wydanie kopalniom zezwoleń na zrzut zasolonych ścieków górniczych do rzek, co nastąpiło z naruszeniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Komisja Europejska przyjęła skargę. Czy to zmotywuje polski rząd do wzięcia problemu zasolenia rzek na poważnie?
Jesienią zaczęliśmy także intensywnie dzielić się naszą wiedzą prawną ze wszystkimi, którzy chcą działać dla rzek. Wydaliśmy praktyczny poradnik “Kiedy rzeka zamienia się w ściek, a Ty chcesz coś z tym zrobić”. Wystartowaliśmy także z podcastem o rzekach – do tej pory ukazały się trzy odcinki, do wysłuchania których serdecznie zapraszamy!
Długi rok w lasach
Braliśmy udział w Ogólnopolskiej Naradzie o Lasach i zabiegaliśmy o potrzebne zmiany w ustawie o lasach. Zaangażowaliśmy się także w prace zespołu ds. lasów społecznych wokół Krakowa. Niestety, wciąż brakuje trwałych rozwiązań prawnych wzmacniających dyskutowane zmiany m.in. tak w zakres lasów cennych przyrodniczo, jak i społecznie.
Do dzisiaj nie przyjęto ustawy, która dawałaby Polkom i Polakom możliwość kontroli nad tym, jak zarządzane są lasy (czego wymaga od nas wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z początku 2023 roku), a zapowiadane przez rząd wyłączenie 20 proc. lasów z użytkowania gospodarczego wciąż jest dalekie od realizacji.
Rok kończymy zatem apelem o gruntowną reformę prawa leśnego. Potrzebujemy nowej ustawy o lasach – solidnej i odpornej na zmieniające się okoliczności. Obecne przepisy wymagają kompleksowych zmian, ponieważ ich punktowe nowelizacje nie rozwiążą licznych problemów, z którymi mamy do czynienia.
Pracowicie w ochronie powietrza
Początek roku upłynął pod znakiem zamieszania wokół krakowskiej strefy czystego transportu (SCT). Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał nieważność uchwały ustanawiającej strefę w mieście. Wraz z innymi organizacjami zaapelowaliśmy o naprawę uchwały, a także obalaliśmy mity narosłe wokół tego rozwiązania prawnego.
Złożyliśmy skargę kasacyjną od wyroku WSA – sąd kierował się błędną naszym zdaniem interpretacją obowiązujących przepisów. Użyte w uzasadnieniu wyroku argumenty mogą znacząco utrudnić tworzenie stref czystego transportu w Polsce. A te są potrzebne, by chronić życie i zdrowie mieszkańców. Tylko w Krakowie można zapobiec śmierci niemal 300 osób rocznie dzięki zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń generowanych przez transport.
Dlatego też wspólnie z Polskim Alarmem Smogowym przygotowaliśmy i złożyliśmy latem uwagi do planowanej nowelizacji ustawy o elektromobilności wskazując rozwiązania, które rzeczywiście poprawią proces tworzenia oraz funkcjonowanie stref czystego transportu.
Jakość powietrza w Polsce od lat sukcesywnie poprawia się w widoczny sposób – duża w tym zasługa Programu Czyste Powietrze, dzięki któremu setki tysięcy gospodarstw domowych wymieniło źródło ciepła czy zdecydowało się na termomodernizację. Niestety, w grudniu program został zawieszony bez ostrzeżenia. W gronie 30 organizacji zaapelowaliśmy o szybsze jego przywrócenie, wskazując które jego elementy można zreformować w czasie krótszym niż miesiąc.
Wspierając sprawiedliwą transformację
Energetyka obywatelska zasługuje, by być filarem transformacji energetycznej. Na poziomie rządowym brakuje w tym zakresie polityki czy strategii. Wielokrotnie w ciągu tego roku zabieraliśmy głos w sprawie potrzeby uproszczenia przepisów oraz nadania nowych ram dla rozwoju energetyki w Polsce. Wsparliśmy także prawnie proces tworzenia nowej spółdzielni energetycznej.
W 2024 roku kontynuowaliśmy postępowania dotyczące m.in. poprawności decyzji o przedłużeniu wydobycia w kopalni Turów, jednocześnie apelując do rządu o sprawiedliwą transformację regionu zgorzeleckiego. Polska de facto odchodzi od węgla, jednak ten proces trzeba przeprowadzić mądrze – tak, by nie zaszkodzić ludziom i regionom, które wciąż jeszcze zależą od energetyki węglowej. Okolice Bogatyni wciąż czekają na jasną deklarację rządu co do swojej przyszłości.
Pod koniec roku ponownie zabraliśmy głos w sprawie nieuzasadnionej ochrony węgla brunatnego. Wraz z innymi organizacjami zaapelowaliśmy do Głównego Geologa Kraju o zmianę przyjętej jeszcze przez poprzedni rząd nowelizacji prawa geologicznego i górniczego. Otwierania nowych kopalń nie przewiduje żadna strategia rządowa, a jednak w imię ochrony złóż węgla odmawia się rolnikom możliwości postawienia na własnej ziemi silosu na kiszonkę czy budynku gospodarczego.
Dzieląc się wiedzą prawniczą
Również w tym roku nasze prawniczki i nasi prawnicy przeprowadzili wiele szkoleń i webinarów, dzieląc się wiedzą m.in. z zakresu przepisów ochrony powietrza czy regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw.
Przygotowaliśmy także kilka nowych publikacji, z których zainteresowane osoby mogą dowiedzieć się m.in. jak uzyskać rekompensatę za szkody górnicze, jak chronić rzeki czy jaki jest stan wydatkowania środków na sprawiedliwą transformację w Polsce. Na opublikowanie czeka jeszcze jeden poradnik – skierowany do urzędniczek i urzędników przewodnik po zielonych zamówieniach.
Podjęliśmy się także odkłamania mitów na temat dyrektywy budynkowej, które zaczęły się rozprzestrzeniać po przyjęciu tekstu dyrektywy przez Parlament Europejski i wzbudziły wiele niepokoju.
Wyróżnienia za naszą pracę
W 2024 roku cieszyliśmy się kolejnymi wyróżnieniami, które przyznano osobom z naszego zespołu prawnego.
Bartosz Kwiatkowski, dyrektor Frank Bold w Polsce, znalazł się w gronie 25 najbardziej wpływowych prawniczek i prawników wg Dziennika Gazety Prawnej. Jury szczególnie doceniło jego działania na rzecz polskich lasów, przypominając sukces skargi polskich organizacji do Komisji Europejskiej, której Bartosz Kwiatkowski był współautorem.
Z kolei radczyni prawna Dominika Bobek została wyróżniona przez magazyn Forbes Women w rankingu 25 liderek działających na rzecz ochrony środowiska i klimatu.
Co planujemy w 2025 roku?
Oprócz kontynuowania prowadzonych postępowań sądowych i administracyjnych oraz dalszego angażowania się w konsultacje ważnych dla środowiska projektów ustaw, zamierzamy w jeszcze większym stopniu dzielić się naszą wiedzą.
W pierwszym kwartale przeprowadzimy webinary dla osób, które chcą chronić rzeki. Podczas nich przybliżymy narzędzia prawne przydatne w obronie lokalnych rzek. Już teraz możesz zgłosić swoje zainteresowanie w tym formularzu. Odezwiemy się do Ciebie z zaproszeniem, kiedy będą już znane terminy webinarów.
W kwietniu ruszą bezpłatne szkolenia dla samorządów z procedur wydawania pozwoleń i decyzji środowiskowych dla instalacji OZE (więcej informacji tutaj). Jeśli chcesz otrzymać indywidualne powiadomienie o zapisach, napisz do nas o tym na adres szkolenia@frankbold.org.pl.
Mamy też nadzieję, że w 2025 roku będziemy działać we wzmocnionym składzie! Właśnie rekrutujemy na stanowisko prawnika/prawniczki ds. zrówoważonego rozwoju. Sprawdź naszą ofertę, bo być może to Ciebie szukamy!
Fot. Ian Schneider / Unsplash
